Psikolog Nedir?
Psikolojide birçok farklı alanda çalışma imkanı bulunmasına rağmen öğrencilerin büyük bir çoğunluğu psikologların sadece birer danışman veya terapist olduğunu düşünür. Psikolojide uzmanlaşmak için, üniversiteyi bitirdikten sonra iki veya üç yıl daha yüksek öğrenime devam edip yüksek lisans diploması alınır. Doktora derecesi alabilmek için ise dört veya beş yıllık bir eğitim gerekmektedir. Bazı kariyer veya çalışma alanları yüksek lisans diploması gerektirirken bazıları için doktora derecesi gerekir. Birçok öğrencinin kafası psikolog, klinik veya danışman psikolog ve psikiyatr arasındaki fark yüzünden karışabiliyor.
Psikolog; 4-5 yıllık lisans üstü eğitimini tamamlamış, doktora derecesi sahibi kişiye denir. Bazı ülkelerde yüksek lisans diploması olan kişilerin psikolog ünvanı almalarına izin verilmektedir. Klinik psikolog; klinik alt alanlarda uzmanlaşarak doktora derecesi almış, anormal davranışlara tanı koymak ve tedavi etmek üzere tecrübe kazanmak amacıyla bir yıl staj yapmış kişiye denir. Danışman psikologlar; klinik psikologların verdiği birçok hizmeti sunmakla beraber evlilik, aile veya mesleki danışmanlık gibi farklı alanlarda çalışabilirler. Ne klinik psikologlar ne de danışman psikologlar, zihinsel rahatsızlıkları nörolojik olarak değerlendiremezler ve henüz psikiyatrlar gibi ilaç yazma yetkisine sahip değildirler. Psikiyatr; anormal davranışların olası fiziksel ve nörolojik sebeplerine tanı koymak ve genelde ilaç kullanarak bunların tedavisini gerçekleştirmek üzere birkaç yıllık klinik eğitim almış olan tıp doktorlarıdır. Psikolog olduktan sonra aşağıdaki çalışma alanları arsında seçim yapabilirsiniz.
Psikolojide Çeşitli Kariyer İmkanları
Psikologların çoğu(%49) terapisttir, geri kalanlar ise dört farklı alanda çalışmaktadır. Amerika ve Kanada’da psikologların çoğu doktora lisansı sahibidir ki bu fazladan 4-5 yıllık bir eğitim gerektirir. Birçok ülkede ise psikologlar, liseden sonra4-5 yıllık bir eğitim gerektiren üniversite diploması sahibidir. 1950’li yıllardan beri terapi/sağlık alanında çalışan psikologların sayısı artarken akademik/araştırma alanında çalışan psikologların sayısı azalmıştır.
Amerika Birleşik Devletleri Çalışma Bakanlığı, önümüzdeki yıllarda psikologların iş bulma imkanlarının diğer mesleklere göre çok daha hızlı büyüyeceğini tahmin etmektedir. Şimdi Amerika’da psikologların hangi alanlarda çalıştıklarını inceleyelim.
Psikologların büyük bir bölümü(&49), psikoloji veya psikiyatri kliniği, ruh sağlığı merkezi; bir hastanenin psikiyatri, uyuşturucu veya rehabilitasyon bölümü; özel muayenehane veya terapi ortamında klinik veya danışman psikolog olarak çalışmaktadır. Klinik veya danışman psikologların görevleri arasında bireysel terapi veya grup terapisi yapmak; uyuşturucu, stres, fazla kilo, evlilik, aile veya iş gibi konularda sorunları olan hastalara yardım etmek; daha sağlıklı bir yaşam için programlar tasarlamak veya hastaları nörolojik sorunlardan kaynaklanan psikolojik sorunlar için test etmek gibi işler bulunmaktadır.
Psikologların ikinci büyük kısmı(%28) üniversite ve kolej gibi akademik ortamlarda çalışmaktadırlar. Akademisyen psikologlar genelde sınıf öğretmenliği, danışmanlık, rehberlik ve ilgi alanlarına göre araştırma yapmak gibi görevlerden bir veya birkaç tanesini üstlenirler. Psikologların üçüncü büyük bölümü(%13) farklı iş ve kariyer alanlarında çalışmaktadır.
Psikologların dördüncü büyük bölümü(%6) firmalar ve danışmanlık şirketleri gibi endüstriyel alanlarda çalışmaktadır. Çoğunlukla endüstriyel/örgütsel psikolog olarak adlandırılan bu psikologlar personel alımı, üretimin arttırılması veya iş memnuniyetinin yükseltilmesi ile işçi-işveren ilişkilerinin geliştirilmesi gibi konularda çalışmaktadırlar.
Psikologların en küçük bölümü(%4) ortaöğretim ve diğer alanlarda çalışmaktadırlar. Örneğin, okul psikologları akademik performansı ve kariyer eğilimini ölçen testler hazırlar ve çeşitli psikolojik sorunlarda(öğrenme bozukluğu, dikkat eksikliği/hiperaktivite bozukluğu) danışmanlık yaparlar. Psikoloji alanında çalışmayı düşünüyorsanız çok çeşitli ve heyecan verici kariyer imkanları arasından seçim yapabilirsiniz. Şimdi de araştırma yapmaya karar verenler için psikolojinin en popüler yedi araştırma alanını ele alacağız.
ARAŞTIRMA ALANLARI
Sosyal Psikoloji ve Kişilik
İlk izlenim ne kadar önemlidir? Belli kişilik özellikleri nasıl gelişir? Saldırganlığın sebebi nedir? Bu sorular zaman zaman kesişen sosyal psikoloji ve kişilik psikolojisinden geliyor. Sosyal psikoloji; sosyal ilişkileri, sterotipleri, önyargıları, tutumları, uyum sağlamayı, grup davranışlarını ve saldırganlık konularını inceler. Kişilik psikolojisi; kişilik gelişimini, kişilik değişimini, değerlendirme ve anormal davranışları inceler.
Sosyal kişilik psikologlarının büyük bir bölümü akademik ortamlarda çalışır, bazıları ise şirketlerde danışman ve personel yöneticisi olarak çalışır. Psikologların yaklaşık %22’si sosyal psikolojiyi seçerken %5’i kişilik psikolojisini seçer.
Gelişimsel
Bebekler anne ve babalarını ne zaman tanımaya başlar? Ergenlik çağında gençler nasıl değişir? İnsan yaşlandıkça hafızası nasıl değişir? Bir gelişimsel psikolog olsaydınız bu tür sorular sorardınız. Gelişimsel psikoloji; kişinin hayatındaki ahlaki, sosyal, duygusal ve bilişsel gelişimi inceler. Bazı gelişimsel psikologlar bebeklik ve çocukluk dönemindeki değişikliklere odaklanırken bazıları ergenlik, gençlik, erişkinlik ve yaşlılık dönemlerindeki değişimleri inceler. Gelişimsel psikologlar akademik ortamlarda çalışırlar ve yaşlılar için programlar oluşturulmasında veya çocuk bakımında danışmanlık yapabilirler. Psikologların aşağı yukarı %25’i bu alanı seçmektedir.
Deneysel
Bir hayvan yemek almak için neden bir çubuğa basar? Öğrenim prensipleri, fobileri tedavi etmek için kullanılabilir mi? Yılan gördüğümüz zaman neden korkarız? Tat kaçması nedir? Bu tür sorular deneysel psikologların ilgi alanına girer. Deneysel psikoloji; duyu, algı, öğrenme, insan performansı, motivasyon ve heyecan alanlarını kapsar. Deneysel psikologlar, deneylerinin büyük bir kısmını özenle kontrol edilen laboratuvarlarda gerek hayvan gerekse insan denekler kullanarak gerçekleştirirler. Psikologların aşağı yukarı%16’sı, deneysel psikoloji alanında uzmanlaşır. Çoğunluğa akademik ortamlarda çalışsa da bazıları şirketler, sanayi kuruluşları ve resmi kurumlar adına çalışmaktadır.
Biyolojik
Beyin hücreleri Alzheimer hastalığı süresince nasıl değişir? İnsanların zihinsel hastalıklara karşı eğilimleri var mıdır? Kahve hafızanızı güçlendirir mi? Genler, zeka ve kişiliğinizi etkiler mi? Biyolojik psikologlar ve biyopsikologlar öğrenme ve hafızanın biyolojik temelini, beyin hasarının etkilerini, uyku ve uyanıklığın sebeplerini; açlık, susuzluk ve cinsel ilişkinin temelini, stresin vücut üzerindeki etkilerini ve uyuşturucuların davranışları ne şekilde etkilediğini inceler. Biyolojik psikoloji veya psikobiyoloji; stres, öğrenme ve heyecanlar esnasında meydana gelen fiziksel ve kimyasal değişimler ile genetik yapımızın, beynimizin ve sinir sistemimizin çevremizle ne şekilde etkileşim içine girerek davranışlarımızı nasıl etkilediğiyle ilgili araştırmalar yapar. Psikobiyologlar akademik ortamlarda, hastane ve özel araştırma laboratuvalarında çalışır. Psikologların aşağı yukarı %8’i bu alanı seçmektedir.
Bilişsel
Einstein’ın düşünme sürecini benzersiz kılan nedir? Bir şeyi öğrenip hatırlamamanız mümkün müdür? Bellek yaşla beraber kötüleşir mi? Bastırılmış hatıralar nelerdir? Eğer bu sorular ilginizi çekiyorsa bilişsel psikolog olmayı düşünmelisiniz. Bilişsel psikoloji; bilgileri nasıl işlediğimiz, depoladığımız, geri çağırdığımız ve bilişsel süreçlerin davranışlarımızı ne şekilde etkilediğiyle ilgilenmektedir. Bilişsel araştırma bellek, düşünme, dil, yaratıcılık ve karar verme konularını kapsar. Yapay zeka gibi yeni alanlar, beynin işlevleri ile ilgili yeni bilgileri bilgisayar programları ile birleştirerek insan zekasını kopyalamaya çalışır. Psikologların aşağı yukarı %5’i bu alanı seçmektedir.
Psikometri
Üniversiteye giriş sınavları neyi gösterir? Yeteneklerimize en uygun kariyer hangisidir? Testler anormal davranışları ne şekilde değerlendirir? Bu sorular psikoloji testlerinin oluşturulması, uygulanması ve yorumlanmasıyla meşgul olan psikometri alanı ile ilgilidir. Psikometri; insanların yetenek, beceri, zeka, kişilik, ve anormal davranışlarının ölçülmesiyle ilgilenir. Bu alandaki psikologlar, hedeflerine ulaşmak için düzenli olarak güncellenen, yararlılığı ve kültürel etkilerden arınmışlığı kontrol edilen çeşitli psikoloji testlerinin geliştirilmesi ile ilgilenirler. Bu testlerin bazıları insanların beceri ve yeteneklerini ölçüp belli durum ve kariyerlerdeki performanslarını önceden tahmin eder. Psikologların aşağı yukarı %5’i bu alanı seçmektedir.
Bazı çalışma alanları dahil edilmediği için yukarıdaki yüzdelik oranların toplamı %100 etmemektedir.
Ne yapmalıyım?
Psikolog olmak istiyorsanız bazı kararlar vermeniz gerekecektir. Bunlardan birincisi yüksek lisans veya doktora derecesi alıp almamaktır. Bir sonraki karar ise hangi ortamda çalışacağınızla ilgilidir: Özel muayenehane, klinik veya hastane ortamı, akademik araştırma ve/veya öğretim, endüstri/ticaret veya okul ortamında danışmanlık ve test yapmak arasında seçim yapmanız gerekecektir. Ayrıca şu yedi alandan hangisinde uzmanlaşacağınıza karar vermeniz de gerekecektir: Sosyal, kişilik, gelişimsel, deneysel,, biyolojik, bilişsel veya psikometri. Bütün bu kararları verdikten sonra, çok ilginç ve heyecanlı bir kariyere başlayacaksınız.
Mentaliz Psikolojik Danışmanlık Merkezi Konya
